Ki Khasi ki Phasi iala ka Ri
Lada phi dei I khun Khasi, lada phi ieid iala ka ri Khasi bad lada phi ieid ialade ba phi dei I khasi te pule iakane ka article.
Ki longshuwa man shuwa jongngi ki la ai ia ngi ki jinghikai ba kordor shisha. Dei ba ki Khasi ki bud ia kine ki dienjat ba ki sa lah ban im ha ka jingsuk, ka hok, ka burom bad ki sa lah ban roi ban par. Ki hukum ba ngi la ioh ki long ban Tipbriew Tipblei, Tipkur Tipkha, Kamai ia ka hok, tiphok tipsot, bad tipburom tipakor. Katba ka pyrthei ka kylla ngi ki khasi ruh ngi la kylla ha ka jingim jongngi. Ngi dei hok ban kylla tanga ngi dei ban kylla khambha ym kham sniew. To ngin iapeit shaphang katto katne ki jinghikai ba ngi la ioh bad kumno ngi ha ka juk mynta ngi bud ia ki.
Tiphok tipsot
Ngi ki Khasi ngi im ha ka jingiaieid bad ka jingiatylli. Ngi don ka jingsngewlem bad jingiarap lem markylliang namar ba ngi long ki khun tipbriew tipblei. Ngi trei hok ia kano kano ka kam bad ngi im da la ka umsyep bad ka snam bad ngim ju thok, bishni, ne tuh ia jongkiwei dei nakane ka daw ba ngi long shisha ka jaitbynbriew ba im Tiphok tipsot. Dei na kane ka daw ba ngi im ha ka jingsuk jingkmen bad ki para marjan marpa.
Shaei ka ri khasi mynta? Mynta ka ri khasi ka don ha thmier ka jingiap namar ba ki khasi ki don u tyllai phasi ban sdien iala ka ri. Ha kano ka rukom ngi sdien iala ka ri? Ngi sdien phasi iala ka ri da ka jingbamsap, jingbishni, jingiapyniap briew, bad ka jingdie tad dor ia ka mei mariang ha ki mynder. Kumno kein ka ri tipbriew tipblei, ka ri ba kamai ia ka hok bad ka ri ba tiphok tipsot ka kylla long pynban kawei na ki jylla ba bamsap tam? Ka jingbamsap ka la bampong ia ka ri khasi bad Ka jingkhwan shimet ka la pynjot iaka jingiaieid parabriew. Ka jingbamsap ka la pynsahdien iangi ki khun khasi bad bamduh ia ka spah ka ri. Balei kein ngi ki longkmie longkpa, bad ki khun samla ka ri ngim wat ia ka daw bad raddiengkhong shisyndon ia ka jingbamsap bad ki jingsniew na ka ri? Nga la shem ba ka ri khasi ka jyllei shisha ka jingbamsap namar ba ladon I paralok jongnga ba la biang ka kyrdan bad I la leit wat kam naka bynta ka post balait ha Gram Sevak. I la pynkhreh ka curriculam vitae bad pule ki kot bapher bapher ban leit interview. Hynrei ha ka por ba I leit register I nongtrei ophis ki la ong ba kam myntoi ban wan wat kam lada phim pat don shilak tynka ha kti. I la pyrshang ban panram nangne nangtai bad I la ioh kumba sanphew hajar bad I la ai. Ha ka por ba I leit interview ki nongshim interview ki shu kylli tang ki jingkylli basuk bha ia baroh. Hynrei phi tip la jia aiu ynda la mih result? Ia kata ka post la ioh da iwei I dkhar ba dang shu dep tang klass ba khatar dei naka daw ba I ai pisa kham bun. Sa ha kawei pat ka por I la leit apply sa ka kam pulit. Ha ka sngi ba dei ban mareh I la leit bad I long banyngkong hynrei I khlem ioh kam satia dei ba ym don pisa ban bsiap. Te shaei kein ka hok ka sot ka don? Mano ba dei trai ha ka ri khasi jongngi, ki khasi ne ki dkhar? Lada ia ka kam ba dei ban ioh ki khasi la ioh noh da ki dkhar nangno kein ki khasi kin iohkam bad kumno kein ka ri bad ka jaitbynriew khasi jongngi kan kiew shaphrang? Kyndit bynriew ko khun khasi.
Tip burom Tip akor.
U Blei u la kyrkhu iangi ki khasi dei ba ngi don ka burom ka akor ia ki parabriew. Ngi ki khasi ngi burom ia ki ba khamheh khamsan bad ngi kyrpad ia ka jingkyrkhu jongki namar ngi ngeit ba U Blei un kyrkhu iangi lyngba jongki. Ka long ka jingkyrkhu ia ngi ki khasi lada don ki tymmen ki kro ha ka iing ka sem jongngi. Ngi ki khasi ngi shaid dem malumala ban pyni ia ka jingdon skor jongngi haba ngi iaid hakhmat kiba kham heh khamsan iangi. Ngi ki khasi ngi long ki briew ba riam donburom donakor bha. Ka riam khasi ka long ka riam ba I shongkun bha.
Katbaki khasi ki kham pahuh pahai, ki khasi ki khamduk khamtoi ha ka burom ka akor bad ha ka jingiaieid parabriew. Ngam lah mutdur shisha ba don ki khasi ki ba buh ia ki kmie ki kpa ha iing sumar tymmen (old age home). Nga la iohi ruh ba don ki khynnah khasi ki bym ju burom ne kohnguh wat iala ki kni namar ba ki la kham heh kyrdan bad kham im tulop maki ban ia ki kni. Ki don ruh ki khasi ba long Ingkhong shyllangmat namar ba ki pryshang ban kren dkhar ne phareng wat lada ki don tang parakhasi ruh bad ki riam dkhar ne phong ka riam ka beit ba isangsot bad ipohjait shisha wat hala ka jongka ri. Ka riam khasi khamtam lei jong ki kynthei ka long kaba idonburom shisha tangba bun ki khasi kim kwah shuh ban riam khasi ki kwah ban pynbud ia ka riam kiwei. Lada ngi ki khasi ngim riam khasi mano kein ban riam? Lada ngim riam khasi haba don shabar jylla te sngewdei khnang ban lait nakino kino ki jingma. Nga la iohi katto katne ki thei khasi, wat ki sister ruh, kiba riam dkhar shabar jylla bad ynda ki la wan sha jylla kim kwah riam khasi shuh. Ki ong ba ka kham sngewbang ka riam dkhar ban ia kaba riam khasi. Ka riam ka beit kam dei tang ka jingsngewbha ne ban da iangi hynrei ka sakhi ia ka jaitbynriew jongngi. Te lada phi riam dkhar ne riam pohjait da ki jain ki bym tap bha wat ia kamet phi sakhi ba phi dei ki riewpohjait bad ki riewkhlaw. Teng teng nga sngewlehrain jur haba nga iohi ba ki thei khasi ki phong sari bad pynpaw lut ia ka kpoh shabar. Te shaei kein ka akor ka burom jongngi ki khasi ba la hikai da u longshuwa manshuwa? Ki khasi ki bym tynkai ia ka riam ka beit, ia ka ktien thylliej bad ia ka jingiaieid para khasi ki long ki briew ki bym tyngkai ialade, ia kiba haiing hasem bad ia ka jaitbynriew khasi (ki dei ki Ingkhong shyllangmat). Ko khun khasi phi kwah ban long riewpohjait, dkhar, ne phi kwah ban long ki khun khasi, ki khun binong bishon?
Ko khun samla ka ri ka lawei ka ri ka shong hangi. Ko khun samla ka ri khasi, Ko khun tip breiw tip blei ka ri bad ko rang bad thei dajied ka ri Khasi, ieng joit mynta, khie noh na ka ba thiah, pyneh la ki tyrpeng ale ngin ieng ialeh. Sei la ka sap ka phong ba ai U blei, bad sei ia ka mynsiem ialeh. Ka jingsniew ka la don hajan jongngi mait naphang bad wat ai ba ka jingsniew kan synshar iangi. Ale ngin sdang ialeh. Leit sha ki ophis, school, ki iew ki hat, ne kino kino ki jaka ba kynrei ka jingbamsap, ba don ki ingkhong shyllangmat bad ba don ki nongpynhiar dor iaka ri khasi. Pynhiar shuki, beh krat, sympat ne ai kano kano ka jingpynshitom ba ki dei hok ban ioh katkum ka hok. Kine ki nongbamsap ki long ki nongbamduh ia ka ri bad ka jaitbynriew khasi jongngi. Da leilei ruh ko khun khasi khara iatylli lang kawei bad rad diengkhong ia ka jingbamsap bad baroh ki jingsniew. Lada ka sorkar kam kitkhia ngi ki samla ka ri ngin trei shisha. Ngi dei ban pyndam noh ia ka kyrteng ba pynpoh dor iangi kum ka ri ba pawnam ha ka jingbamsap. Khun ka ri ngi kham khlain bangi ban ia ka sorkar, ngi don ka bor lada ngi iatylli lang. Ka shong hangi ko khun samla ka ri rynkat ka jingiasnoh kti lang jong ki kmie ki kpa ba ngin pynlong biang ia ka ri ka ri khasi ka ri ba tipbriew tipblei, ri ba tip kur tip kha, ri ba kamai ia ka hok, ri ba tiphok tip sot bad ka ri ba don burom ba don akor. Ko khynnah University, College, Skul, Ko seng bhalang bapher bapher bad kumjuh ruh kito ki seng ba la shah khot kaikhlaw ha ka sorkar 'Ale ngin iatrei lang bad pyllait ia ka ri khasi na ka jingdum bad jingjot'.