Ka Kristmas: Ka por pynsuhthied ia ka jingieid bad U Blei, Ki Briew bad ka Mariang
“Burom h’u Blei sha jrong bad jingsuk ha ka pyrthei” (Lk 2: 14)
KRISTMAS BASUK BAD SNEM THYMMAI BA SHONGKUN BHA IAPHI
Ka pyrthei ka mariang ka kyrhuh da jingkmen namar ba ka por Kristmas ka la poi. Ki briew naduh ki kyllung kynnah haduh ki tymmen ki kro ki thied ki jingriam bapher bapher, ki pynkhreh ki iing ki sem bad ki thied ki present bad ki card Kristmas ban ai ia u lok u jor. Ka Kristmas ka dei ka por ba ngi ki briew ngi pynkhreh ia ka jingwan U Jisu Krist; U Blei ki blei, U Syiem ki syiem, U Kynrad ki kynrad, U Nongbuh nongthaw, U ba ri sumar, U nongbtin lynti , bad u ba peit ba jngoh iangi. Ka por Kristmas ka dei ruh ka por jingai sngewbha da ki tiar, pisa ne ki card, ka por jingput jingtem, ka por jingkhawai, ka por leit bamkhana, ka por jingpynkhuid, jingpynriam bad pynthaba iaki iing ki sem, ka por leit rwai jingrwai Carols, ka dei ka por ba ngi shad bad u Santa Claus, ka dei ka por ba ngi pynriam ia u dieng kristmas, ka por ba ngi ioh shuti, bad ka por ba ngi iashang miet bad pararalok lajong. Ka kyntien Kristmas ka mih namar ba ia U Krist la kha ha kane ka pyrthei. Hynrei ha ka juk ba mynta ki briew ki kynmaw ban pynkreh iaka ki iing ki sem, ka bam ka dih, ka riam ka beit bad ki jingaisngewbha ban ai ia ki briew, ki klet pat de ban pynkhreh jaka ia U Jisu ha ki dohnud, ban ai bam ia U Jisu ha la ka mynsiem bad ban ai jingai sngewbha ia U Jisu da ka dohnud ba khuid jongngi. Te lada ia u Jisu ym shem la kha ha ka jingim jongngi ka dei seh mo ka Kristmas? Lada U Jisu ym ioh jaka ban kha ha ki dohnud jongngi namar ba la dap tang da ka pop ka sang ka dei seh mo ka Kristmas? Ka Kristmas ka long tang ka kam tamasa kum ka Bala Mela, Fete ne kiwei ki jingleh sngewbha lada ngim don Jaka ha ka jingim jongngi ban kha ia U Jisu. Man la U snem ngi rakhe ia ka Kristmas, ka jingkha ia U Jisu, hato katno sien ba ia U Jisu la kha shisha ha ka jingim jongngi? Ka por Kristmas ka dei ka por ba ngin kham pynsuhthied ia ka jingtehsong jongka jingieid jongngi bad U Blei, ki Parabriew bad ka Mariang. Dei tang ynda ka jingim jongngi ka kham suhthied bad kham janai ha ka jingiadei bad U Blei, ki Parabriew bad ka Mariang ngin sa lah shisha ban ong ba ngi rakhe ia ka Kristmas, ka jingkha ia U Jisu ha ka jingim jongngi. Lada ngi don Jaka ia U Jisu ban kha ha ka jingim jongngi Ka Kristmas kan sa long shisha ka por jong ka jingieid, jingkmen bad jingkyrmen. Katkum ka jingsngewthuh bad jingshemphang jongnga ka Kristmas ka dei ka por ban pynsuhthied ia ka jingieid.
1. U Blei U pynsuhthied ia ka jingieid ia ngi
Ka por Kristmas ka dei ka jingkynmaw iaka por ba U kynrad jongngi, U Jisu Krist, u wan longbriew hakane ka sla pyrthei. U Blei, U Jisu bad U Mynsiem bakhuid ki la sngewsynei ia ka jaitbynriew namar ba ki briew ki la im ha ka pop. Ka jingiaum snam, jingbishni, jingpihuin, jingiania, jingbamsap bad jingkhwan shimet ki briew kane ka sla pyrthei. Dei na kane ka daw ba U Jisu u la wan ban kit ban bah khara naka bynta jongngi ki khun bynriew. U Jisu u kwah ban rad diengkhong iakine ki jingsniew baroh. U Jisu u kwah iangi ba ngin iaieid iwei pa iwei kumba U la ieid iangi (Ioanis 13:34). Ngi ki briew ngi don ka jingtehsong ka bym lah ban pyniaklad na U Blei, parabriew bad na ka Mariang. Ngi tang shu pyniakhlad ka jingim jongngi ka la shu jah rngai. U Jisu U la wan long briew ha kane ka pyrthei ban wan pythymmai ia ka jingiateh song jongngi ki briew bad U Blei. U Blei U kwah ban pyntehsong ia ka jingieid jong U iangi ki briew ka shong ha ngi ki khun kyrpang kane ka sla pyrthei ba ngi kloi ne em ban iasnoh kti bad u Jisu.
2. Pynsuhthied ia ka jingieid Parabriew
Ia U Jisu la kha ha ka sem masi ha Bethlehem namar ba ym don jaka ban kha ia U. U Jisu u la hap ban phet sha Egypt namar ba ym don jingsuk ha pyrthei. U Jisu u la shah pynrem, byntiew bein, kynjat, shah kren bein, u la shah sympat, u la shah sahnarphna bad u la iap. Hato phi tharai ba U Jisu ym shah shitom shuh mynta? Leit sha ki Slum ha Shillong, Assam, Kolkata bad kiwei de phin.sa iohi ba ym don jaka ban kha ia ki briew, khie leit sha Afghanistan, Pakistan, Syria, ki Northeastern states bad ka jylla Meghalaya jongngi hi phin sa iohi ba ym don jingsuk. Peit ha ki TV, Kot Khubor bad na Internet phin sa iohi ba ban ka sngi ki briew ki shah pynrem, byntiew bein, kynjat, shah kren bein, leh beijot, bad shah pyniap. U Blei u la thaw iangi ha ka dur ka dar jong U hi (Gen1:27). Te hato kine ki briew ba jynjar kumne kim dei seh mo U Jisu ba im? Lada ki parabriew ki dang shah shitom U Jisu ruh u dang shitom. Ka jingbha ba ngi leh ia ki parabriew ka long ka jingbha ba ngi leh ia U Blei bad ka jingsniew ba ngi leh ia ki parabriew ka long ka jingsniew ba ngi leh ia U Blei. Lada ka jingbha ka kham roi ka jingiadei jongngi bad U Blei ka kham jylliew.
U Jisu u la trei shitom ban nang ban pule ia ka kot Jutang barim. Da la ka umsyep bad ka snam u la trei shitom kum u misteri dieng khnang ban ioh bam. Ka jingim jong U Jisu kam kut hangne hadien kata U Jisu u la mihpat bad kiew da ka burom sha bneng. Ngi ruh ha ka pyrthei ngi wan lyngkhuid. Ngi iaid lyngba ki jingeh bad jingjynjar. Ngi shah ki jingshitom bapher bapher. Kumno kein ngi shim ia kine ki diengphna ha ka jingim jongngi? Hato ka thong ka ba ialam ia ngi ban iaid lyngba ki jingeh ka dei kaba sngur, bad ka ba pynlaitluid iangi ne kumno? Iaid lyngba ki jingeh da ka mynsiem ba shlur namar ba u diengphna ym ialam tang sha ka jingiap hynrei u ialam ruh sha ka burom jong ka jingmihpat. Haba don ka jingsdang kan don ruh ka jingkut. Ka jingim jongngi ka sdang na U Blei bad kan sa kut ruh ha U Blei namar U dei U Alpha bad U Omega.
Ki nongap langbrot ki shem ia U Jisu ha sem masi, ki Magi ki shem ia U Jisu ha kti ka Maria. Hangno ngi pat de ngin shem ia U Jisu? Hato ngin shem ia U Jisu ha shyngoid, tabernakel, iingmane, ne ki jaka duwai? Ka biang lada ngi lah ban iohi ia U Jisu hakine ki jaka, tangba ka ba kham kordor ka long ba ngin iohi ia U Jisu ha ki para briew. U Jisu, U Blei bad U Briew, u long u ba im dei na kane ka daw ngi dei ban iohi ia U Jisu ha ki briew ba im ym ha kito ki bym don jingim. U Jisu u la ong, “Katta sien ba phi leh ha iwei I barit eh jongnga phi la leh ianga” (Mt 25:40).
Hato phi kwah ne em ban kmen, ban ioh jingieid, ban shongsuk, ban phuhsamrkhie bad kumta ter ter. Lada phi kwah te sdang kein ban ai jingkmen, ai jingieid, ai jingsuk, ai jingiaraplem bad ai jingphuhsamrkhie ia kiwei. U Jisu U hikai iangi ba ngin “Leh ia kiwei kumba phi kwah ia kiwei ba kin leh ia phi” (Lk 6:31). Lada ngi pynsuhthied ialade bad ki parabriew ngi pynsuhthied ialade bad U Blei namar ba U Blei U la thaw iangi ki briew ha ka dur ka dar jong U hi (Genesis 1:27). Ka por Kristmas ka dei ka por ba ngin pynsuhthied iakane ka jingieid parabriew da kaba iarap, iamap, iaieid, bad pyniajan ialade bad ki parabriew.
3. Pynsuhthied ia ka jingieid bad Mariang.
U Raimon Panikkar u ong, “U Blei, Ki Briew bad ka Mariang ki don ka jingiadei ka bym lah ban pyniakhlad; lada ngi pyniakhlad ne phiah ia ki kin sa jah na ka jingdon jongki” (Cosmotheandric). Ia U Jisu la kha ha ka sem masi ha Bethlehem, U la trei kum U misteri dieng, u shait leit sha ki jaka kynjah ban duwai kum ha kper Gethsemane (Lk 14:32-42), la tep ia u Jisu ha ka jingtep, bad u Jisu U la hikai bad pynkoit bun ki ba shitom da ka ba pyndonkam ia tiar na ka mariang. Haba ngi don ka met ngi donkam iaka mariang.
Plied ki khmat bad ka mynsiem jongphi phin sa iohi ba ka mariang ka iam pangnud bad lyniar da ka jingsngewsih namar ba ngi ki briew ngi la lehbein iaka bad ngim ieid shuh iaka kum ka bynta ba kongsan ha ka jingim jongngi. Ki briew namar ki kwah burom, kwah bor bad kwah spah ki la kylla long hangamei, khapnap, bishni, iashun bad iapyniap parabriew ban ioh synshar ia ka mariang. Ki briew ha ka Jylla Meghalaya jongngi ki pom lut ia ki dieng (deforestation), tih lut ia ki mar poh khyndew (fossil fuel), bret ki niut ki nier ha ki lum ki wah, pyndonkam ki dawai bih ha ki lyngkha ne ban kem dohkha, bret ki jaklia ba long bih na ki kharkhana, pynmih ki tdem balong bih bad kumta ter ter. Lada ngi leh beijot ia ka mariang kumne, ngi ieid seh mo ia ka mariang? Ka jingpynjot ia ka mariang ka long ka jingpynjot ia ki parabriew bad ia U Blei. Ka jingpynjulor ia ka mariang ka long kum ka jingpynjulor ia ka mynsiem briew. “Kan myntoi aiu iangi lada ngi ioh ia ka pyrthei baroh kawei bad ngi duh noh iala ka mynsiem” (Mt 16:26). Hato phi kwah mo ia ki khun, ki ba haiing jongphi ba kin kha ha ka jingpang jingshitom bad ba kin im ka jingim syrtok ha pyrthei? Lada ngi pynsniew ia ka mariang ka mariang kan ym lah shuh ban ieid janai iangi kum ba ju long. Lada ngi kwah ba ngin im ha ka jingkmen, jingsuk, bad jingkoit jingkhiah ngi dei ban pynsuhthied ia ka jingieid jongngi ia ka Mariang. Ka mariang bad ki briew ki long ki jingthaw ba kynsai jong U Blei. Te ai ba kane ka Kristmas kan long ka por ba plied ia ki khmat bad ka dohnud jongngi ba ngin kham pynsuhthied ia ka jingieid jongngi ia ka mariang. Ka jingieid ia ka mariang ka dei ka jingieid ia U Blei, bad ia ki parabriew.
Ka por Kristmas kam dei ban shu wan bad leit khlem da don jingmyntoi ha ka jingim jongngi. Ka por Kristmas ka dei ban long ka por ba ia U Jisu, U Syiem ki syiem la kha ha ki dohnud jongngi. Ka dei ka por ba ngi ki briew ngin im ka jingim thymmai namar ba ia U Jisu, U Kynrad ki kynrad la kha ha ka jingim jongngi. Kum ki Kristan ngi dei ban long ki briew ba long ki kti ia kito ki bym don kti, ki kjat ia kito ki bym don kjat, ki khmat ia kito ki bym don khmat, ki shkor ia kito ki bym don shkor. Ngi dei ban long ki atiar jong ka jingieid, jingsuk, jingiarap markylliang, jingiamap bad ki atiar ba wanrah jingkmen ia baroh. Lada ngi khot ialade ki kristan ngi dei ban im kum u Jisu, ai ba kiwei kin iohi ia u Jisu ba im ha ngi. Ngi ngin sa kmen haba ngi iohi ba ki briew ki ba don ha ka dur u Jisu ki kmen ha pyrthei. Ka por Kristmas ka dei ruh ka por ba ngin kham pynsuhthied ia ka jingieid jongngi ia ka mariang da kaba rai ban ym lehbein shuh ia ka mariang bad ban pyndonkam hok iaka, da kaba sumar iaka bad ban ieid iaka mariang kumba ieid ialade bad ki parabriew. Ngi long ki khun ka jingieid te ngi dei ban sam ia ka jingieid bad kiwei.
Aiba U Jisu baieid, U Khun U Blei ba la wan longbriew namar ka jingieid iangi, un kyrkhu kyrdoh iangi da ka jingieid, jingsuk, jingkmen, jingkyrmen bad da ka mynsiem ba shongkun katba ngi dang iaid lynti hakane ka sla pyrthei. Ai ba ka jingieid jong U Jisu kan wan shongsah ha ki dohnud jongngi shilynter ka jingim bad ai ba kane ka Kristmas kan long ka por ban kham pyntehsong ia ka jingiadei bym lah ban pyniakhlad jongngi ki briew bad U Blei, ki briew bad ka mei mariang. KRISTMAS BASUK BAD SNEM THYMMAI BA SHONGKUN BHA IAPHI.
“Ieid ia kiwei kumba Nga (Jisu) la ieid iaphi” (Ioanis 13:34)
Shaining Star Lyngdoh Marshillong
C/o Kong Iobina Lyngdoh Marshillong
Shnong Jakhong
P.O Mairang
West Khasi Hills District
Meghalaya 793120
